قلمرو زبانی:

۱-از متن دری برای هر یک از معانی زیر،واژه های معادل بیابید.

باد گرم و مهلک: سموم  تماشا: نظاره    آویزان: معلق        نگرش: تلقی

۲- چهار گروه اسمی که اهمیت املایی داشته باشند، از متن درس بیابید و بنویسید.

 تلالو ماه-غم غربت-ماوراء الطّبیعه-نشئه و خوشی- سموم سرد – دریای سبز معلق- علم مصلحت اندیش- گشت و گذار

۳- به انواع دیگر از « وابسته های وابسته» توجه کنید:

الف- صفت صفت:

ب-قید صفت:

در کدام گروهای اسمی زیر،«وابسته وابسته» به کار رفته است؟ نوع هر یک را مشخص کنید.

تموز سوزان کویر: وابسته وابسته ندارد.

سه دست لباس ایرانی: ممیز

قلب آن کویر: صفت مضاف الیه

این معمار خوش ذوق: وابسته وابسته ندارد.

هوای نسبتا خوب:قید صفت

شاگرد حوزه ادبی: صفت مضاف الیه

۴- عبارت زیررا با توجه به موارد «الف» و «ب» بررسی کنید.

 آن شب نیز من خود را بر روی بام خانه گذاشته بودم و به نظارۀ آسمان رفته بودم

الف-گروه های اسمی: آن شب  /روی بام خانه/ نظارۀ آسمان

ب-نقش دستوری واژه های مشخص شده: آن شب= قید   /   نظاره آسمان= متمم

قلمرو ادبی:         

۱-ارایه های ادبی را در بند « نهم» درس مشخص کنید.

سمان کویر، این نخلستان خاموش و پرمهتابی: تشبیه، متناقض نما / خاموش: ایهام، ۱- ساکت ۲- بی نور / مشت خونین و بی تاب قلبم: اضافه تشبیهی / بی تاب: ایهام، نا آرام، بی نور / باران‌های غیبی سکوتش: اضافه تشبیهی / مدینۀ پلید: کوفه، مجاز از مردم مدینه / قلب آن کویر بی فریاد: جانبخشی / حلقوم چاه: اضافه استعاری یا اضافه تشبیهی.

۲-دو نمونه« تلمیح» در متن درس بیابید و توضیح دهید.

الف-دریای سبز معلقّی: استعاره از آسمان، تلمیح به شعر حافظ «آسمان کشتی ارباب هنر می‌شکند – تکیه آن به که بر این بحر معلق نکنیم»

ب- برای شناختن محمّد و دیدن صحرایی که آواز پرِ جبرییل همواره در زیر غرفۀ بلند آسمانش به گوش می‌رسد .  آواز پر جبریل: اشاره به کتابی از آن سهروردی به همین نام

۳-متن درس،بخشی از « سفر نامه» محسوب می شود یا « حسب حال»؟ دلیل خود را بنویسید.

حسب حال است.زیرا حسب حال نوعی زندگی­نامه است که به قلم شخص نوشته می­شود و در بر دارنده تاریخ زندگی اوست به نحوی که به کار سایرین نیز بیاید

قلمرو فکری:

۱-در متن درس، چه کسی به « چوینده ای تشنه» مانند شده است؟چرا؟

شاگرد دان مدرسه؛زیرا نه به زور« حاضر و غایب» بلکه به خاطر نیروی ارادت و ایمان سر کلاس درس حاضر می شدند و کاملا شیفته علم بودند.

۲-نویسنده با مقایسه زندگی روستایی و زندگی شهری، به چه تفاوت  هایی اشاره دارد؟

اینکه دیدگاه مردم شهر یک دید مادی گرایانه به دنیاست اما مردم روستا نگرشی کاملا معنوی و عاطفی دارند.

۳- مضمون کلی هر سروده زیر، از سهراب سپهری، با کدام بخش از متن درس ارتباط دارد؟

الف- در کف ها کاسه زیبایی، بر لبها تلخی دانایی.شهر تو در جای دگر ، ره می بر با پای دگر.

مفهوم دانایی سبب هجرت است.

ارتباط با: امّا در آستانۀ میوه دادن درختی که جوانی را به پایش ریخته بود و در آن هنگام که بهار حیات علمی و اجتماعی اش فرا رسیده بود، ناگهان منقلب شد. شهر را و گیرودار شهر را رها کرد و چشم‌ها را منتظر گذاشت و به دهی آمد که هرگز در انتظار آمدن چون او کسی نبود.

ب-من نمازم را وقتی می خوانم.كه اذانش را باد ، گفته باشد سر گلدسته ی سرو.من نمازم را ، پی « تكبیرة الاحرام » علف می خوانم،پی « قد قامت » موج .

مفهوم: ستایش همه اجزای طبیعت از خداوند.

ارتباط با: حتّی درختش، غارش، کوهش، هر صخرۀ سنگش و سنگریزه اش آیات وحی را بر لب دارد و زبان گویای خدا می‌شود،

درک و دریافت: 

۱-نویسنده در این متن، از زبان طنز بهره گرفته است؛دو نمونه از آن را در متن بیابید.

الف- پدرم مرد مهمّی نبود. اشتباها تبعید شد. مادرم هم زن مهمّی نبود. او هم اشتباها تبعید شد. 

ب- به سراغ دادگستری رفتم تا قاضی شوم و درخت بیداد را از بیخ و بن براندازم.

۲- با توجه به جمله زیر:

نامۀ برادر با من همان کرد که شعر و چنگ رودکی با امیر سامانی!

جواب الف)نامه برادر مانند شعر رودکی شوق رفتن به وطن را ایجاد کرد.

جواب ب)همراه بودن شعر و موسیقی برانگیختن عواطف و احساسات

http://kelk1341.blogfa.com/

با تشکر از استاد حمید قهرمان پور عزیز