درس ششم(غزل مهر و وفا)

 قالب : غزل      شعر از حافظ        نوع ادبي : غنايي (مناظره ي عرفاني )

1- گفتم به اندوه جدايي تو گرفتارم  گفت : غم تو به پايان مي رسد . به يار گفتم كه ماه تابان شب تار  من باش . پاسخ داد اگر این ماه طلوع کند و یا امکانش وجود داشته باشد .

مفهوم بیت:تغییر اوضاع و نیازمندی عاشق

نكته ها و آرايه ها :

سرآمدن : چنان كه امروز هم به كار مي رود يعني پايان يافتن ، به انجام رسيدن ، برآيد : ايهام دارد : 1- اگر امكان داشته باشد ، اگر طلوع کند .

سر و بر : جناس      تشبيه (تو مثل ماه من باش )

2- گفتم : از عاشقان رسم وفاداري بياموز . پاسخ داد : از زيبا رويان اين كار هرگز ساخته نيست .

مفهوم بیت:بی وفا بودن معشوق

مهرورزان : عاشقان    كمتر : قيد به معنی هرگز.

3- به يار گفتم كه صورت خيالي تو را در عرصه ي فكر راه نخواهم داد(به تو فکر نخواهم کرد) پاسخ داد كه خيال من شبگردي عيار و چابك دست است و به طريق ديگر در آيد و دل تو را بربايد.

اندیشیدن به معشوق

خيال : تخيل ، تصور ، صورت ذهني .

آرايه : خيالت شب رو است  تشخيص خيال تو مثل انساني است كه شب راه مي رود.

4- به يار گفتم كه بوي خوش گيسوي تو مرا در جهان به بيراهه كشيد. پاسخ داد اگر متوجه باشي همین بو خود مايه ي راهنمايي تو خواهد شد .

مفهوم بیت:توجه به معشوق و نشانه هایش.

آرايه : بوي زلف رهبر تو مي شود (تشخيص ) . بو: ایهام

5- گفتم خوشا هوايي كه از باد بهشت  مي وزد . پاسخ داد خوشا به نسيمي كه از كوي دلبر مي وزد.

مفهوم بیت:برتری معشوق بر همه چیز.

آرایه ها: مراعات نظیر(هوا،باد،نسیم)

6- گفتم كه لبت كه چون عسل شيرين است ما را در آرزوي وصال خود كشت . پاسخ داد تو شرط بندگي را به جاي آور لطف او شامل حال بنده مي شود.

مفهوم بیت:اطاعت و فرمان پذیری. بنده نوازی معشوق.

لعل استعاره از لب  . لعلت ما را به آرزو كشت : تشخيص    بندگي و بنده پرور : اشتقاق و تناسب

نوش لعل : تشبيه هم دارد       لعل چون نوش (= عسل ). لعل: استعاره از لب

7- گفتم دل مهربانت كي قصد آشتي با ما دارد. گفت : اين را با كسي در ميان مگذار تا وقت آن فرا رسد.  

مفهوم بیت:طلب عنایت و بخشش.

  مصراع اول : تشخيص

8- گفتم ديدي كه روزگار عشرت و شادكامي چگونه به پايان آمد . گفت : حافظ خاموش باش زيرا اين اندوه و رنج به پايان خواهد آمد .

مفهوم بیت: تغییر اوضاع

آرایه ها: تضاد(عشرت با غصه)

غزل  مهر و وفا دارای صنعت سؤال و جواب ( مناظره ) است .

منبع:http://yazdanpanah-adab.blogfa.com